Αξιότιμες κυρίες,
Αξιότιμοι κύριοι,
H εντεινόμενη κλιματική αλλαγή σε συνδυασμό και με την πρόσφατη πανδημία λειτούργησαν ως επιταχυντές για τις μεγάλες αλλαγές, που είχαν ήδη ξεκινήσει κατά τα τελευταία χρόνια, για την παγκόσμια τουριστική οικονομία, πόσω δε μάλλον για το ελληνικό τουριστικό οικοσύστημα.
Το αποτύπωμα της ανάγκης για ένα νέο μοντέλο αειφόρου τουρισμού, που θα ακολουθεί τις αρχές που θέτει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, ‘’travel, enjoy, respect’’ αλλά και support που θα βασίζεται και θα στηρίζει ταυτόχρονα τον άνθρωπο, ήρθε για να μείνει.
Είναι πλέον σαφές ότι κάθε εθνική πολιτική για τον τουρισμό επιβάλλεται εκ των πραγμάτων να συνδυάζει:
α) Υπηρεσίες και διαδικασίες, που σέβονται τον μοναδικό φυσικό πλούτο της χώρας και την τοπική ταυτότητα, καθ’ όλη τη διάρκεια της ταξιδιωτικής εμπειρίας.
β) Την προσέλκυση υπεύθυνων επισκεπτών σε σταθερά αυξανόμενο ρυθμό, συνυπολογίζοντας τη φέρουσα ικανότητα των προορισμών.
Καθώς η στροφή του παγκόσμιου τουριστικού κλάδου (μεταφορές, διαμονή, διαχείριση προορισμών) στη βιωσιμότητα συνιστά σύγχρονη κοινωνική και ταξιδιωτική επιταγή, η βιώσιμη διαχείριση των προορισμών και των τουριστικών επιχειρήσεων συνιστά ολοένα και σημαντικότερο κριτήριο για τους σύγχρονους ταξιδιώτες.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταξιδίων και Τουρισμού (WTTC) στην έκθεση «A Net Zero Roadmap for Travel & Tourism» (2021), η ευαισθητοποίηση των ταξιδιωτών σχετικά με την κλιματική κρίση έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να αναδιαμορφώνονται οι ταξιδιωτικές προσδοκίες και προτιμήσεις, καθώς η έννοια της βιωσιμότητας λαμβάνεται υπόψη κατά το στάδιο επιλογής προορισμού και αφορά (α) είτε στην υιοθέτηση/εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών, (β) είτε στην προστασία της πολιτιστικής/φυσικής κληρονομιάς και στη στήριξη τοπικών κοινοτήτων, με τη διάσταση της συμπερίληψης.
Επίσης, σύμφωνα με την έκθεση του WTTC, του Trip.com Group και της Deloitte, «Ένας κόσμος σε κινητικότητα: μεταβαλλόμενες καταναλωτικές ταξιδιωτικές τάσεις το 2022 και μετά»:
- Το 71% των ταξιδιωτών επιζητά να ταξιδέψει με πιο βιώσιμο τρόπο το 2023 , ενώ το 53% είναι πιο αποφασισμένο να προβεί σε βιώσιμες ταξιδιωτικές λύσεις όταν ταξιδεύει (σε σχέση με το 2022).
- Παράλληλα, το 40% των ταξιδιωτών επιβεβαιώνει ότι αναζήτησε διαμονή με βιώσιμες λύσεις τον περασμένο χρόνο σε διαδικτυακό ταξιδιωτικό ιστότοπο, ενώ το 38% αναζήτησε ενεργά πληροφορίες σχετικά με τις πολιτικές βιωσιμότητας ενός καταλύματος πριν προβεί σε κράτηση.
- Επιπρόσθετα, το 78% των ταξιδιωτών παγκοσμίως επιδιώκει να διαμείνει σε βιώσιμο κατάλυμα τουλάχιστον μία φορά εντός του 2023.
Αντιστοίχως, η μελέτη της διεθνούς συμβουλευτικής εταιρίας Phocuswright με τίτλο «Hospitality Reboot: Embracing Trends Facing Challenges», η οποία παρουσιάστηκε στο 6ο Διεθνές Φόρουμ Φιλοξενίας που διοργάνωσε το ΞΕΕ τον Φεβρουάριο του 2023, διαπίστωνε πως το 41% των ευρωπαίων ταξιδιωτών κατά τη διοργάνωση του ταξιδιού τους εξετάζουν τη διαμονή τους σε προορισμούς που υιοθετούν βιώσιμες πρακτικές.
Σε αυτό το πλαίσιο επισημαίνεται ότι στην έκθεση με θέμα «Οι κορυφαίες χώρες για βιώσιμο τουρισμό – υιοθετώντας τον πράσινο μετασχηματισμό για την ανάκαμψη των ταξιδίων» (2021), η διεθνής εταιρεία έρευνας αγοράς Euromonitor International, αναπτύσσοντας έναν «Βιώσιμο Ταξιδιωτικό Δείκτη» στη βάση επτά (7) πυλώνων, προχώρησε στην αξιολόγηση 99 χωρών παγκοσμίως και, ακολούθως, στην κατάταξή τους ως προς τον αειφόρο τουρισμό.
Σε αυτές, οι σκανδιναβικές χώρες ηγούνται της μετάβασης στον παγκόσμιο βιώσιμο τουρισμό, ενώ η Ελλάδα κατατάσσεται στην 33η θέση, σημειώνοντας ωστόσο σημαντική πρόοδο σε συγκεκριμένους πυλώνες σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
Aγαπητές φίλες,
Αγαπητοί φίλοι,
Για το Υπουργείο Τουρισμού αποτελεί προτεραιότητα μια συστημική στροφή προς μια πιο βιώσιμη τουριστική οικονομία που λειτουργεί τόσο για τη κοινωνία, όσο και για τον περιβάλλον. Έχουμε μια ισχυρή βάση εκκίνησης, καθώς η Ελλάδα κατατάσσεται 25η μεταξύ 140 χωρών στον δείκτη Ανταγωνιστικότητας Ταξιδιών και Τουρισμού 2019 του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF).
Επίσης, σε επιμέρους δείκτες, η χώρα μας κατατάσσεται 13η για την υγεία και την υγιεινή της, 18η για τις υποδομές αεροπορικών μεταφορών και 18η για τις υποδομές τουριστικών υπηρεσιών.
Πιστεύουμε ότι μπορούμε να καταστήσουμε τον τουρισμό μια ισχυρή κινητήρια δύναμη για τη μείωση των ανισοτήτων, θέτοντας την ευημερία των ανθρώπων στο επίκεντρο κάθε πολιτικής και διαχειριστικής προσέγγισης και διαδίδοντας τα οφέλη του σε όλους.
Οφείλουμε να επιταχύνουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη και γι’ αυτό κεντρική βούληση του Υπουργείου Τουρισμού είναι να συμμορφώνεται σταδιακά με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης της Ατζέντας 2030 του ΟΗΕ, ενσωματώνοντάς τους στην εθνική τουριστική πολιτική και θεσπίζοντας ένα εθνικό σύστημα αξιολόγησης για την παρακολούθηση της προόδου της εφαρμογής τους.
Η ανθεκτικότητα, λοιπόν, του τουριστικού οικοσυστήματός μας βρίσκεται στο επίκεντρο του εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού για την επόμενη μέρα. Κι αυτό γιατί, αν και είναι αδύνατο να προβλέψουμε από πού θα προέλθει η επόμενη κρίση, είναι σημαντικό να αντλήσουμε διδάγματα από την τρέχουσα περίοδο και να προβούμε σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών προκλήσεων που σχετίζονται με τον τουρισμό.
Με λίγα λόγια, τα ρεκόρ είναι ευπρόσδεκτα, ειδικά σε μια πολύ δύσκολη οικονομική και γεωπολιτική συγκυρία. Η διάρκεια της επιτυχίας όμως, αλλά και η ευρύτερη διάχυση του τουριστικού εισοδήματος, προϋποθέτουν στρατηγική και διαμόρφωση πολιτικών όχι μόνο για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, αλλά και για την ενίσχυση της ποιότητας, της αυθεντικότητας, της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας του τουριστικού προϊόντος με σεβασμό στο περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες.
Γι’ αυτό στο Υπουργείο Τουρισμού εξετάζουμε διεξοδικά διάφορα megatrends όπως είναι ο υπερτουρισμός, η οικονομία διαμοιρασμού, οι κοινωνικές και δημογραφικές αλλαγές, οι αναδυόμενοι προορισμοί, η ασφάλεια και η διαχείριση κρίσεων, οι ψηφιακές νομάδες από τους οποίους η χώρα μας θα είχε όφελος της τάξεως του 1,6 δισ. ευρώ, εάν προσείλκυε για μόλις έξι μήνες 100.000.
Αξιότιμοι κύριοι,
Αξιότιμες κυρίες,
Όπως γνωρίζετε έχουν δρομολογηθεί δεκάδες έργα υποδομών σε 26 δημοφιλείς προορισμούς. Είναι έργα τα οποία τα έχουμε εντοπίσει, γνωρίζουμε ποια είναι τα χρηματοδοτικά εργαλεία τα οποία θα επιστρατεύσουμε. Είναι παρεμβάσεις οι οποίες συνοδεύονται από αλλαγές στη συνδεσιμότητα και στην ταχύτητα του ψηφιακού τοπίου. Δεν πρέπει να σκεφτόμαστε μόνο τις φυσικές υποδομές αλλά και τις ψηφιακές υποδομές, το 5G, τις οπτικές ίνες, την διασύνδεση των νησιών μας. Όλες αυτές είναι σοβαρές υποδομές επένδυσης που αφορούν και τον ελληνικό τουρισμό.
Και βέβαια, μαζί τους επιλογές που δίνουν πράσινο χρώμα στη φιλοξενία. Από τα πολύ βασικά: σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων, των αποβλήτων, των απορριμμάτων, ανακύκλωση παντού. Εκεί ναι, χρειαζόμαστε αρωγό και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Παράλληλα, στηρίζουμε επενδύσεις που αφορούν το μέλλον της βιωσιμότητας του τουρισμού όπως η εξοικονόμηση ενέργειας, η ηλεκτροκίνηση, με κίνητρα αντικατάστασης παλιών οχημάτων, δημιουργώντας νέα δίκτυα φόρτισης, δοκιμάζοντας νέες πρακτικές όπως το Car Sharing.
Το ίδιο, φυσικά, αφορά και στην ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών όπως και στη συνολική ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όχι μόνο σε κεντρικό επίπεδο αλλά και σε αποκεντρωμένο επίπεδο, για να βοηθήσουμε και τις ίδιες τις επιχειρήσεις να μειώσουν τον ενεργειακό τους κόστος.
Είναι γεγονός ότι η ψηφιοποίηση και η ενεργειακή αυτονομία αποτελούν προκλήσεις για τη χώρα, αποτελούν προκλήσεις και για τον ίδιο τον κλάδο του τουρισμού. Η Αστυπάλαια, η Χάλκη, η Τήλος είναι παραδείγματα νησιών που το καθένα εξελίσσεται με το δικό του τρόπο σε καινοτόμα πράσινα νησιά. Αυτό είναι ένα μοντέλο το οποίο μπορεί εύκολα να επεκταθεί και σε άλλους νησιωτικούς προορισμούς, μέσα από το Πρόγραμμα «GReco Islands».
Θα μου επιτρέψετε στο σημείο αυτό να επισημάνω ότι η κατάρτιση της σχετικής εμπειρογνωμοσύνης από την Deloitte υπήρξε υποδειγματική.
Παράλληλα θα ήθελα να υπογραμμίσω 2 σημεία:
- Tο μέλλον του τουρισμού είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το σεβασμό στο περιβάλλον καθώς o φυσικός και πολιτιστικός πλούτος της πατρίδας μας στηρίζει διαχρονικά το τουριστικό μας οικοσύστημα. Η ενσωμάτωση των αρχών και πρακτικών της βιωσιμότητας, η οποία δεν είναι μόνον περιβαλλοντική, αλλά και οικονομική και κοινωνική, είναι ζήτημα δημιουργίας ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και ανάπτυξης του τουρισμού στη χώρα μας και ως εκ τούτου αποτελεί εθνική προτεραιότητα όπως θα αντιληφθήκατε από τις προαναφερόμενε ενέργειες της Ελληνικής Πολιτείας.
Προκειμένου να αναλάβουμε την ευθύνη για να αποτρέψουμε την καταστροφή που προκαλείται από την τριπλή κρίση (α) της κλιματικής αλλαγής, (β) της ρύπανσης και (γ) της απώλειας της βιοποικιλότητας, οφείλουμε να δώσουμε έμφαση στην ανάγκη ισόρροπης προσέγγισης μεταξύ των δραστηριοτήτων (1) της γαλάζιας οικονομίας, (2) της προώθησης της απασχόλησης, (3) της επένδυσης στο ανθρώπινο κεφάλαιο και (4) της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, καθώς και (5) στον ρόλο της βιώσιμης γαλάζιας ανάπτυξης για την επίτευξη των στόχων επιμέρους στρατηγικών της Ε.Ε. όπως της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της Στρατηγικής για την Βιώσιμη και Έξυπνη Κινητικότητα.
Η σημασία, άλλωστε, της Γαλάζιας Οικονομίας για την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας είναι ιδιαίτερα σημαντική για την Ευρώπη, καθώς αυτή αντιπροσωπεύει 5,4 εκατ. θέσεις εργασίας και αποφέρει 500 δισεκ. ευρώ περίπου ετησίως, μεγέθη τα οποία αναμένεται να αυξηθούν ακόμη περισσότερο μέσα στα επόμενα χρόνια.
Στην χώρα μας, ο παράκτιος και θαλάσσιος τουρισμός μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο ανάπτυξης της εθνικής και τοπικής οικονομίας με τη συνολική οικονομική συμβολή του να ανέρχεται σύμφωνα με εκτιμήσεις στο 1,4-1,5% του ΑΕΠ της χώρας, ενώ η έμμεση συμβολή θεωρείται ότι είναι 4 με 5 φορές υψηλότερη.
2. Είναι στο χέρι μας να κάνουμε το μεγάλο άλμα στο μέλλον, έτσι ώστε να πετύχουμε (α) τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, (β) την αντιμετώπιση του «υπερ-τουρισμού» με νέες υποδομές και έξυπνη διαχείριση των ροών, (γ) τις βιώσιμες πρακτικές οι οποίες θα αφορούν και τις τοπικές κοινότητες, καθώς και (δ) την προσέλκυση επενδύσεων με στόχο ένα βιώσιμο, ανθεκτικό, προσβάσιμο, καινοτόμο, «πράσινο» τουριστικό οικοσύστημα.
Ως υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, θεωρούμε τον βιώσιμο τουρισμό έναν στρατηγικό τομέα που μπορεί να προσελκύσει μακροπρόθεσμα ξένες επενδύσεις, να τονώσει την απασχόληση και να προωθήσει την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας. Για την Ελληνική Κυβέρνηση ο συγκεκριμένος τομέας βρίσκεται στο επίκεντρο της ανάπτυξης, της καινοτομίας, αλλά και της εξωστρέφειας.
Τούτων λεχθέντων, στην πατρίδα μας, ο τουρισμός αποτελεί ένα σημαντικό οικοσύστημα δημιουργίας εγχώριου εισοδήματος, ενώ διαθέτει μια έντονη περιφερειακή διάσταση, άμεσα μάλιστα συνδεδεμένη με τα νησιά μας. Ως εκ τούτου, οι περιφερειακοί εμπλεκόμενοι φορείς (stakeholders) πρέπει να συμμετέχουν στην διαμόρφωση της τουριστικής αναπτυξιακής στρατηγικής.
Για την εξασφάλιση, λοιπόν, της αειφορίας του νησιωτικού προορισμού και τη μεγιστοποίηση των ωφελειών τόσο των μόνιμων κατοίκων, όσο και των επισκεπτών του προορισμού, ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός και η δέσμευση όλων των εμπλεκομένων είναι απαραίτητη, κι αυτό είναι ακριβώς το σημείο όπου όλοι μαζί, ιδιωτικός τομέας, κεντρική κυβέρνηση και η τοπική αυτοδιοίκηση, μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά.
Τα δεδομένα είναι ξεκάθαρα. Γνωρίζουμε καλά τόσο τις δυσκολίες, όσο και τις δυνατότητες μας. Τώρα πλέον είναι η ώρα της δράσης καθώς όλοι μπορούμε να κάνουμε φιλικές προς το περιβάλλον επιλογές που θα καταλήξουν στην προστασία των εύθραυστων τουριστικών οικοσυστημάτων μας, στην αλλαγή που τόσο χρειαζόμαστε.
Έχουμε άλλωστε την υποχρέωση να παραδώσουμε στα παιδιά μας ένα περιβάλλον το οποίο δεν θα είναι χειρότερο από αυτό που παραλάβαμε εμείς από τους γονείς μας.
Σας ευχαριστώ.
