Πόσο έχει επηρεάσει την παγκόσμια οικονομία η εισβολή της Ρωσίας, χωρίς ουσιαστικούς λόγους, τον Φεβρουάριο του 2022 στην Ουκρανία η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα;
Σχεδόν ένας χρόνος έχει περάσει από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, σε έναν πόλεμο που έχει κοστίσει τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους και οδήγησε στη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση στην Ευρώπη από τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο, με 7,8 εκ. Ουκρανούς πολίτες να εγκαταλείπουν τη χώρα και σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού της Ουκρανίας να εκτοπίζεται.
Επιπροσθετως, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 έχει οδηγήσει σε μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των λιπασμάτων, του σίτου, των μετάλλων και της ενέργειας, τροφοδοτώντας την επισιτιστική κρίση και το πληθωριστικό κύμα που σαρώνει την παγκόσμια οικονομία.
Τούτων λεχθέντων, η Ελλάδα συμμερίζεται τις ανησυχίες για την τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κατάσταση σχετικά με την επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης, ιδίως λόγω των συνεπειών της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στην Ουκρανία. Οι αυξανόμενες τιμές της ενέργειας έχουν οδηγήσει μεταξύ άλλων και σε υψηλότερο και ευρύτερο πληθωρισμό παγκοσμίως από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως.
Όπως αναφέρει το ΔΝΤ στην τελευταία του έκθεση (Ιανουάριος 2023), η παγκόσμια οικονομία είναι σε τροχιά επιβράδυνσης φέτος και αναμένεται να ανακάμψει το 2024, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι οι προοπτικές είναι λιγότερο ζοφερές από ό,τι στις προβλέψεις του Οκτωβρίου 2022 με την ανάπτυξη να καταγράφει μεν το κατώτατο σημείο της, τον πληθωρισμό δε να υποχωρεί.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εξωγενείς προκλήσεις ορίζουν, σε μεγάλο βαθμό, όχι μόνο το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να πορευθεί η χώρα μας, αλλά και τη στρατηγική κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει. Κοινώς, οι επιπτώσεις της παγκόσμιας κρίσης θα συνεχίσουν να υφίστανται και στην Ελλάδα, όπως δήλωσε πρόσφατα και ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, προσθέτοντας, εντούτοις, πως η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας θα είναι καλύτερη σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Το 2022, με την ολοκλήρωση της πρόωρης αποπληρωμής των δανείων του ΔΝΤ, την έξοδο από το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας και την έγκριση των τελευταίων μέτρων ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, συνολικού ύψους 6 δισ. ευρώ, καταφέραμε να γυρίσουμε σελίδα, αφήνοντας πίσω μας το επώδυνο κεφάλαιο της οικονομικής κρίσης της περασμένης δεκαετίας.
Η ελληνική οικονομία δεν έχει απλώς καλές επιδόσεις, αλλά αποδεικνύεται ότι διαθέτει και ισχυρή ανθεκτικότητα όπως και ευοίωνες προοπτικές καθώς:
• Έχουμε πετύχει υψηλό ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης, διπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και εκτιμάται ότι φέτος θα έχουμε τρεις φορές μάλιστα υψηλότερο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης.
• Είχαμε ρεκόρ επενδύσεων και εξαγωγών το 2022 και εκτιμάται ότι ο ρυθμός αύξησης των επενδύσεων θα είναι ο υψηλότερος μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών χωρών μέχρι και το 2024.
• Είχαμε σημαντική μείωση της ανεργίας και των κόκκινων δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών.
• Είχαμε σημαντική δημοσιονομική σταθερότητα και τεράστια μείωση, πρωτόγνωρη σε ευρωπαϊκά επίπεδα του λόγου χρέους προς ΑΕΠ.
Βασικός στόχος της οικονομικής πολιτικής το 2023 είναι η Ελλάδα να έχει πρωτογενές πλεόνασμα που θα την οδηγήσει και στην επενδυτική βαθμίδα ώστε να κεφαλαιοποιήσουμε τα άνωθεν συλλογικά επιτεύγματα, της κοινωνίας και της Πολιτείας, για τα οποία εργαστήκαμε μεθοδικά, συνεκτικά και υπεύθυνα, κάτω από πρωτόγνωρα δύσκολες συνθήκες.
Πλέον, το 2023, καλούμαστε να διαφυλάξουμε τους καρπούς των θυσιών των προηγουμένων ετών και να ισχυροποιήσουμε περαιτέρω την οικονομία μας και συνολικά τη χώρα μας. Ως κυβέρνηση, συνεχίζουμε και θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε προς την κατεύθυνση αυτή, με σχέδιο, υπευθυνότητα και αποφασιστικότητα.
Ποιοι είναι οι λόγοι, κατά την άποψή σας, του αυξημένου πληθωρισμού ακόμη και σε ανεπτυγμένες χώρες;
Η πανδημική κρίση της περιόδου 2020-2021 δημιούργησε παγκόσμια οικονομική συρρίκνωση και διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας. Για την αντιμετώπιση τους, οι κυβερνήσεις προσέτρεξαν στην υλοποίηση σημαντικών δημοσιονομικών μέτρων στήριξης σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ενώ οι Κεντρικές Τράπεζες των ανεπτυγμένων χωρών υλοποίησαν μέτρα νομισματικής χαλάρωσης.
Οι συνθήκες πληθωρισμού υπό αυτό το πρίσμα θα μπορούσαν να είναι ελεγχόμενες, εάν δεν μεσολαβούσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, που ανέτρεψε τα δεδομένα. Το γεγονός ότι οι δυο αυτές χώρες είναι σε παγκόσμιο επίπεδο προμηθευτές ενέργειας, πρώτων υλών, αγροτικών προϊόντων και μετάλλων, δημιούργησε εκτίναξη των τιμών και επιβάρυνε την ισορροπία ζήτησης-προσφοράς, διογκώνοντας υπέρμετρα τις πληθωριστικές πιέσεις. Ένα πρόβλημα που ήρθε να προστεθεί σε αυτά που δημιούργησαν η μεγάλη επιβράδυνση της κινέζικης οικονομίας λόγω της πολιτικής zero covid, αλλά και οι αρνητικές συνέπειες του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής.
Aυτό το εκρηκτικό μείγμα, δημιούργησε ένα νέο πληθωριστικό κύκλο εν εξελίξει, με αποτέλεσμα οι ανεπτυγμένες χώρες να βρίσκονται αντιμέτωπες με πληθωρισμό ιστορικών διαστάσεων, μεταξύ 8-12%, που είχε να καταγραφεί αρκετές δεκαετίες. Τα μέτρα που λαμβάνονται είναι πιθανόν να οδηγήσουν σε οικονομική ύφεση (διαφαίνεται πιο ήπια του αναμενομένου) και σε αύξηση της ανεργίας, περιορίζοντας τις πληθωριστικές πιέσεις.
Τέλος, αξίζει να επισημανθεί το γεγονός ότι ο πληθωρισμός στις Ηνωμένες Πολιτείες οφείλεται κυρίως στην υπερβάλλουσα ζήτηση, σε αντίθεση με την Ευρωζώνη που οφείλεται σε θέματα προσφοράς, αύξησης του ενεργειακού και διατροφικού κόστους καθώς είναι πολύ πιο εξαρτημένη από τις χώρες που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Επομένως, η αντιμετώπιση του προβλήματος διαφέρει στις ανεπτυγμένες χώρες και γι’ αυτό απαιτείται διαφορετικό μείγμα πολιτικής και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για να αντιμετωπιστεί.
Στο συγκεκριμένο αφιέρωμα του 2022 αναφερθήκαμε στις επιπτώσεις που επέφερε η πανδημία του COVID-19. Τονίσθηκε ότι οδηγηθήκαμε σε νέο τρόπο διοίκησης των εταιρειών που καθιερώθηκε και η εξ αποστάσεως εργασία. Πιστεύετε ότι θα παραμείνει η εξ αποστάσεως εργασία ή από ανάγκη εφαρμόστηκε προσωρινά;
Το 2020, η πανδημία ανάγκασε πολλές επιχειρήσεις να υιοθετήσουν νέα μοντέλα εργασίας για να μπορέσουν να λειτουργήσουν ομαλά και αποτελεσματικά. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα της Forrester που διεξήχθη σε συνεργασία με τη VMware (https://www.performance.gr/an-it-wake-up-call/), το 2020, το 80% των οργανισμών χρειάστηκε να επιταχύνουν τη στρατηγική για την εξ αποστάσεως εργασία και το 65% έπρεπε να βρει λύση άμεσα.
Πολλές εταιρείες και φορείς υιοθέτησαν πολιτικές για την υποστήριξη της απομακρυσμένης εργασίας, ακόμη και αφού άρχισαν να υποδέχονται με ασφάλεια υπαλλήλους πίσω στις εγκαταστάσεις τους επαναπροσδιορίζοντας τη λειτουργία τους.
Είναι κοινός τόπος ότι η η τηλεργασία συνεπάγεται διαφορετική οργάνωση της εργασίας και της διοίκησης, και αυτή την πραγματικότητα ανακαλύπτουν σήμερα επιχειρήσεις και εργαζόμενοι. Η τηλεργασία εφαρμόζεται πλέον σε παραλλαγές, όπως η υβριδική οργάνωση της εργασίας (δηλαδή κάποιες μέρες-ώρες με φυσική παρουσία, και άλλες με τηλεργασία), η οποία σε πολλές περιπτώσεις γίνεται η νέα κανονικότητα για τις επιχειρήσεις.
Ωστόσο, με βάση τη μέχρι σήμερα εμπειρία, δεν είναι όλα τα επαγγέλματα και όλες οι θέσεις εργασίας δυνατόν να υπαχθούν σε τηλεργασία. Εξού και υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις που έχουν υιοθετηθεί σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες στη νομοθετική ρύθμιση της τηλεργασίας, που ενώ επιτρέπουν την ευελιξία των εργαζομένων, δεν υπονομεύουν την παραγωγικότητα και την ευημερία των επιχειρήσεων.
Στην πατρίδα μας, στο επίπεδο των συλλογικών διαπραγματεύσεων (εθνικό, κλαδικό, επιχειρησιακό), το θέμα της τηλεργασίας αντιμετωπίζεται από όλα τα συμβαλλόμενα μέρη ως ένα πεδίο εποικοδομητικής συνδιαλλαγής, αλλά και ως μία σύγχρονη πρόκληση σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Ειδικότερα, στις συλλογικές συμβάσεις που συμφωνήθηκαν το διάστημα 2021 – 2022, το πλαίσιο για τη ρύθμιση της τηλεργασίας είναι σαφέστερα οριοθετημένο και αντιμετωπίζει με πιο ολοκληρωμένο τρόπο τα θέματα εφαρμογής της τηλεργασίας. Με τις νέες τεχνολογίες και τις σύγχρονες μορφές οργάνωσης εργασίας, η αξιοποίηση της εξ’ αποστάσεως εργασίας (τηλεργασία, εργασία σε πλατφόρμες, υβριδικά μοντέλα) θα τεθεί στο άμεσο μέλλον ως βασικό αντικείμενο των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε όλα τα επίπεδα, όπως διαμηνύουν οι ειδικοί.
Σε κάθε περίπτωση, στη χώρα μας, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΣΕΒ (Δεκέμβριος 2022) σε δείγμα 251 επιχειρήσεων, σε περισσότερα από τα μισά καθήκοντα των εργαζομένων μπορεί να εφαρμοστεί τηλεργασία, η οποία αποτελεί σημαντικό συντελεστή προσέλκυσης νέου προσωπικού/ταλέντου. Αξιοσημείωτοι παράγοντες είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός αλλά και το μοντέλο εταιρικής κουλτούρας που έχει ως αφετηρία την εμπιστοσύνη.
Πιο αναλυτικά σύμφωνα με τη σχετική έρευνα σε περισσότερες από 250 επιχειρήσεις που διεξήγαγε ο ΣΕΒ το διάστημα Σεπ-Οκτ 2022:
- Το 55% των επιχειρήσεων εκτιμά ότι πλέον περισσότερα από τα μισά καθήκοντα των εργαζομένων μπορούν να υλοποιηθούν από απόσταση.
- Σχεδόν 7 στις 10 επιχειρήσεις αξιολογούν ως μάλλον/σίγουρα θετικά τα αποτελέσματα της τηλεργασίας.
- Σε ποσοστό 41% οι επιχειρήσεις παρείχαν εκπαίδευση στη χρήση ψηφιακών μέσων και εργαλείων επικοινωνίας.
- Οι επιχειρήσεις θεωρούν ότι το υβριδικό μοντέλο εργασίας προτιμάται από σχεδόν 9 στους 10 εργαζόμενους.
- Περίπου 4 στις 10 επιχειρήσεις εφαρμόζουν υβριδικό μοντέλο έως 2 ημέρες την εβδομάδα ενώ οι 3 στις 10 επιχειρήσεις το εφαρμόζουν έως 3 ημέρες.
- Η δυνατότητα τηλεργασίας θεωρείται στοιχείο προσέλκυσης προσωπικού από 7 στις 10 επιχειρήσεις, ενώ περισσότερες από τα 2/3 θεωρούν ότι η τηλεργασία επέφερε αλλαγές στην κουλτούρα των επιχειρήσεων.
Σε τελική ανάλυση, ο παραγωγικός μετασχηματισμός, η μετάβαση προς την πράσινη οικονομία σε συνδυασμό με την πρόσβαση σε τεχνολογίες και τον εκσυγχρονισμό των αντικειμένων εργασίας μπορεί να αυξήσει σημαντικά το ποσοστό των εργαζόμενων στην Ελλάδα που μπορούν να εργαστούν από απόσταση, απολαμβάνοντας τα οφέλη της τηλεργασίας. Η απομακρυσμένη εργασία είναι πλέον μέρος της ζωής μας. Μένει να κατανοήσουμε πώς να την διαχειριστούμε με τον πιο επωφελή τρόπο τόσο για τους εργαζόμενους, όσο και για τις επιχειρήσεις.
Στις ημέρες μας υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός γυναικών οι οποίες βρίσκονται στην ηγεσία επιχειρήσεων. Πιστεύετε ότι ασκούν την ηγεσία με επιτυχία, ώστε να συνεχισθεί και σε περισσότερες επιχειρήσεις μελλοντικά;
Οι γυναίκες που βρίσκονται στην ηγεσία επιχειρήσεων αναμφίβολα ασκούν με επιτυχία τα καθήκοντά τους, όπως αναφέρουν επιστημονικές μελέτες απ’ όλον τον κόσμο που τεκμηριώνουν τα μετρήσιμα οφέλη της παρουσίας γυναικών στα διοικητικά συμβούλια για τις ίδιες τις επιχειρήσεις.
Συγκεκριμένα, μελέτη της Credit Suisse το 2012 έδειξε ότι μεταξύ 2005-2011 επιχειρήσεις με τουλάχιστον μία γυναίκα στο Δ.Σ. πέτυχαν απόδοση ιδίων κεφαλαίων 16%, 4% μεγαλύτερη απ’ όσες χωρίς γυναικεία εκπροσώπηση. Το 2009, δύο Βρετανοί οικονομολόγοι, οι Νικ Ουίλσον και Αλί Αλτανλάρ, διαπίστωσαν ότι η παρουσία μιας τουλάχιστον γυναίκας στο Δ.Σ. μείωνε την πιθανότητα χρεοκοπίας κατά τουλάχιστον 20%.
Η πιο πρόσφατη μελέτη της Εrnst & Young, Time for Diversity, καταγράφει τις απόψεις μελών και προέδρων διοικητικών συμβουλίων ευρωπαϊκών εταιρειών και αναδεικνύει τις θετικές συνέπειες στις επιδόσεις των επιχειρήσεων. Τα μέλη Δ.Σ. μάλιστα που μετείχαν στην έρευνα ανέδειξαν μια σειρά από επιχειρήματα υπέρ της γυναικείας εκπροσώπησης. Οι γυναίκες είναι κατά κανόνα πιο έτοιμες να ακούσουν τις απόψεις και να αντιληφθούν την οπτική γωνία του συνομιλητή τους. Κατανοούν ευκολότερα τις επιπτώσεις των ενεργειών τους στο περιβάλλον τους, δείχνουν μεγαλύτερη επιμονή, υιοθετούν μια πιο μακροπρόθεσμη θεώρηση των πραγμάτων και δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για θέματα όπως η βιωσιμότητα και η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Αρκετοί από τους συναδέλφους τους παραδέχονται ότι έρχονται πιο προετοιμασμένες στις συμβούλια και συχνά θέτουν τα πιο καίρια ερωτήματα.
Πιστεύω ακράδαντα ότι αν καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε όλες τις οικονομικές και επιχειρηματικές δυνατότητες των γυναικών, η προσπάθειά μας για περαιτέρω ανάπτυξη θα οδηγήσει σε μια ισχυρότερη και πιο ανθεκτική οικονομία και κοινωνία.
Όπως επισήμανε πρόσφατα και ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Νίκος Παπαθανάσης «στόχος της ελληνικής κυβέρνησης, είναι να διευρυνθεί η γυναικεία επιχειρηματικότητα και σε άλλους καίριους τομείς της ελληνικής οικονομίας, αλλά και σε άλλες γεωγραφικές περιοχές με παράλληλες δράσεις ενίσχυσης του επιχειρηματικού πνεύματος, αλλά και της σωστής πληροφόρησης και ενημέρωσης».
Άλλωστε η θέση της γυναίκας στο επιχειρείν έχει αποκτήσει μεγαλύτερη βαρύτητα τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης καθώς σύμφωνα με την έκθεση της μελέτης της ICAP CRIF για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα με δείγμα 43.193 επιχειρήσεων, τον Νοέμβριο 2022, την τελευταία 10ετία, καταγράφεται σταδιακή αύξηση 6,2% της εισόδου των γυναικών στο επιχειρείν και από 19,6% το 2014, αυτή φτάνει σήμερα στο 25,5%, ενώ το 2022 αντιστοίχως, επί συνόλου 43.193 επιχειρήσεων της έρευνας, ποσοστό 25,5% εξ αυτών διευθύνονται από γυναίκες-ανώτατα στελέχη (11.002 εταιρείες).
Όσον αφορά τη νομική μορφή με την οποία λειτουργούν οι εταιρείες, παρατηρείται ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής των επιχειρήσεων που διευθύνονται από γυναίκες, στο σύνολο του δείγματος, εντοπίζονται στις:
• Ομόρρυθμες Εταιρείες (31,9%)
• Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης (30,2%)
• Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρείες (30,1%)
• Μονοπρόσωπες Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρείες (27,3%)
• Μονοπρόσωπες Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης (25,3%)
• Ετερόρρυθμες Εταιρείες (24,6%) l Ανώνυμες Εταιρείες (22,3%)
Αξίζει να επισημανθεί ότι, από τις 500 μεγαλύτερες εταιρείες στη χώρα μας οι οποίες διευθύνονται από γυναίκες – ανώτατα στελέχη, ποσοστό 82,6% αυτών λειτουργούν ως Ανώνυμες Εταιρείες (Α.Ε.).
Οι δε εταιρείες που διοικούνται από γυναίκες, φαίνεται βάσει των στοιχείων ότι πετυχαίνουν διαχρονικά καλύτερες επιδόσεις σε όλους τους δείκτες κερδοφορίας, στην πλειοψηφία τους είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και η μεγαλύτερη συγκέντρωση εντοπίζεται στα νησιά του Ιουνίου και του Αιγαίου, καθώς και στην Κρήτη, ενώ δραστηριοποιούνται στους τομείς τουρισμού και εμπορίου.
Όπως αντιλαμβάνεστεέχουμε ακόμα μεγάλη απόσταση να διανύσουμε. Ωστόσο, στο τέλος της διαδρομής τα οφέλη για τις επιχειρήσεις, τη κοινωνία και τη δημοκρατία μας θα είναι σημαντικά.
