Αξιότιμες κυρίες,

Αξιότιμοι κύριοι,

Ο αεροπορικός τουρισμός είναι ένας ελκυστικός τομέας τουριστικής ανάπτυξης, καθώς απευθύνεται σε τουρίστες υψηλού εισοδήματος, αποτελείται από φιλικές προς το περιβάλλον δραστηριότητες, σέβεται τις αρχές της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης αλλά και συνεισφέρει στο Α.Ε.Π. σε άμεσα και έμμεσα έσοδα συνολικά.

Για το λόγο αυτό, αποτελεί προτεραιότητα του Υπουργείου Τουρισμού, το οποίο βρίσκεται σε διαδικασία αποτύπωσης του σχετικού νομικού πλαισίου, των βασικών εμπλεκόμενων δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της αγοράς και του προφίλ των επισκεπτών, καθώς και των αναγκών, των προκλήσεων και προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο χώρος.

Στο πλαίσιο αυτό, επίσης, εξετάζονται οι προκλήσεις και τα εμπόδια ανάπτυξης του αεροπορικού τουρισμού.

Διεθνείς τάσεις

Η αξιοποίηση μικρών αεροπλάνων για την πραγματοποίηση περιηγητικών πτήσεων και πτήσεων αναψυχής με διάφορα πτητικά μέσα είναι αρκετά διαδεδομένη σε αρκετές χώρες του εξωτερικού. Αναφέρουμε ενδεικτικά τρία παραδείγματα:

Αυστραλία: Το σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης της χερσονήσου Geelong & Bellarine (Αυστραλία) περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την παροχή υπηρεσιών αεροπορικού τουρισμού στο Αεροδρόμιο Barwon Heads και στο αεροδρόμιο Lethbridge στο οποίο είναι ήδη δυνατή η πραγματοποίηση πτήσεων αναψυχής και περιηγητικών πτήσεων (joy και scenic flights). Τα συγκεκριμένα αεροδρόμια παρουσιάζουν σημαντικά περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης του αεροπορικού τουρισμού (Urban Enterprise, 2019:45, 83). Παράλληλα, εξαιρετικά δημοφιλής είναι η παροχή υπηρεσιών περιηγητικών πτήσεων πάνω από το διεθνούς φήμης Μεγάλο Κοραλιογενή Ύφαλο (The Luxury Travel Expert, 2022)

ΗΠΑ: Το Εθνικό Πάρκο Ντενάλι στην Αλάσκα συγκεντρώνει πληθώρα φυσιοδιφών και η περιήγηση επισκεπτών με πτητικά μέσα (flightseeing) αποτελεί μία εξαιρετικά δημοφιλή δραστηριότητα για τους επισκέπτες που αποφέρει σημαντικά εισοδήματα στις τοπικές κοινότητες. Εντούτοις, η μεγάλη συχνότητα των εν λόγω πτήσεων εγείρει ζητήματα μόλυνσης του περιβάλλοντος και ηχορύπανσης (Taff, Weinsimmer, Newman, 2015). Παράλληλα, ένας ακόμα δημοφιλής προορισμός για περιηγητικές πτήσεις αποτελεί το Εθνικό Πάρκο Grand Canyon (The Luxury Travel Expert, 2022).
Καππαδοκία (Τουρκία): H εν λόγω περιοχή φημίζεται για τα μοναδικά τοπία της και κατά τα τελευταία χρόνια εξαιρετικά δημοφιλής είναι η πραγματοποίηση περιηγήσεων με αερόστατα (Lee, 2022 και Yildiz και Gurhan, 2020:1569).

Πρέπει να αναφέρουμε πως σύμφωνα με δημοσιεύματα του διεθνούς διαδικτυακού τύπου, ιδιαίτερα υψηλό είναι το ενδιαφέρον για την παροχή υπηρεσιών περιηγητικών πτήσεων στο νησί της Σαντορίνης, λόγω της μοναδικής γεωμορφολογίας και ομορφιάς του. Ως εκ τούτου, εταιρίες ενοικίασης ελικοπτέρων όπως η Peak Helicopter Service παρέχουν υπηρεσίες περιήγησης με ελικόπτερο κυρίως κατά τη δύση του ήλιου (The Luxury Travel Expert, 2022).

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας πολλές αεροπορικές εταιρείες προκειμένου να μειώσουν τις ζημιές που προκάλεσε η καθήλωση του στόλου τους προχώρησαν στη διοργάνωση πτήσεων αναψυχής και θεματικών πτήσεων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της αυστραλιανής Qantas που διοργάνωσε επτάωρες χαμηλού υψομέτρου πτήσεις από το Σίδνεϋ με στόχο την παρατήρηση σημαντικών αξιοθέατων όπως το Great Barrier Reef, Uluru και Byron Bay (Newsbeast, 2022).

2. Εξελίξεις στην Ελλάδα

Η χώρα μας διαθέτει μία σειρά από συγκριτικά πλεονεκτήματα με σημαντικότερα την πλούσια γεωμορφολογία (ορεινοί όγκοι, λίμνες και λιμνοθάλασσες, νησιωτικά συμπλέγματα κ.α.), τις καλές καιρικές συνθήκες αλλά και την ύπαρξη ενός εκτεταμένου δικτύου αεροδρομίων στα περισσότερα κατοικημένα νησιά (Τριστιμπίδας, 2020, Κουσκούσης, 2020) που επιτρέπουν στους επισκέπτες να απολαύσουν τη θέα του γήινου ανάγλυφου από ψηλά πραγματοποιώντας μία μικρής διάρκειας εναέρια κρουαζιέρα, μία αεροπορική εκδρομή. Πρόκειται για μία έντονα βιωματική εμπειρία που προσελκύει το ενδιαφέρον πολυάριθμων επισκεπτών.

Κατά τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικά βήματα για την ανάπτυξη του αεροπορικού τουρισμού. Το 2021 το Υπουργείο Τουρισμού και το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών σε συνεργασία με την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) και τους δήμους Αστυπάλαιας, Καστελόριζου και Μήλου και την A.O.P.A Hellas (Aircrafts Owners & Pilots Association) και την Πανελλήνια Ένωση Πιλότων (Hellenic Pilots Association) ανέλαβαν κοινή πρωτοβουλία με στόχο τη σύνδεση των τριών νησιών με προορισμούς και μέσα που δεν ήταν δυνατό να υποστηριχθούν μέχρι στιγμής από τις εμπορικές πτήσεις των αεροπορικών εταιρειών.

Στα πλαίσια της εν λόγω προσπάθειας πραγματοποιήθηκε δράση στις 23 Ιουλίου 2022 όταν δύο ιδιωτικά αεροσκάφη απογειώθηκαν με προορισμό την Αστυπάλαια και τη Μήλο η οποία σηματοδότησε την πιλοτική έναρξη λειτουργίας των περιφερειακών αεροδρομίων ως πεδίων προσγείωσης εκτός των καθορισμένων ωρών λειτουργίας με εμπορικές πτήσεις. Η εν λόγω πρωτοβουλία ανοίγει το δρόμο για την ανάπτυξη του αεροπορικού τουρισμού και της πραγματοποίησης island hoping καθόλη τη διάρκεια του έτους (Κοινό Δελτίο Τύπου Υπουργείου Μεταφορών & Υποδομών και Υπουργείου Τουρισμού, 2022). Η εφαρμογή του εν λόγω πιλοτικού προγράμματος καταδεικνύει πως η διεύρυνση ωραρίων είναι εφικτή και βιώσιμη (Pegassus Aviation, 9/9/2022)

Επιπροσθέτως, το 2019 πραγματοποιήθηκε δοκιμαστική πτήση και προσλίμνωση υπερελαφρού υδροπλάνου στη λίμνη Παμβώτιδα των Ιωαννίνων, μετά από πρωτοβουλία της Ένωσης ξενοδόχων Νομού Ιωαννίνων και της Hellenic Seaplane Association. Βασικό στόχο της πρωτοβουλίας αποτελεί η ανάδειξη της χρησιμότητας του εν λόγω εναέριου μέσου, για το οποίο οι απαιτήσεις σε υποδομές είναι σχετικά λίγες, τόσο για την πραγματοποίηση τακτικών και έκτακτών επιβατικών πτήσεων, πτήσεων μεταφοράς φορτίου αλλά και περιηγητικών πτήσεων (Portnet, 2019). Η εν λόγω προσπάθεια συνδέεται με τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την ανάπτυξη υδατοδρομίων στη χώρα μας.

Οφείλουμε να επισημάνουμε πως η Πανελλήνια Ένωση Πιλότων έχει εισηγηθεί από το Μάρτιο του 2021 με επιστολή προς το Υπουργείο Τουρισμού, για την επίλυση μίας σειράς θεμάτων[1]:

Γραφειοκρατία στα σχέδια πτήσης
Χρήση του Τελωνειακού Κώδικα του 2001
Η έλλειψη καυσίμων στα αεροδρόμια της Ελλάδος
Τα περιοριστικά ωράρια λειτουργίας των αεροδρομίων
Την έλλειψη θέσεων στάθμευσης ελαφρών αεροσκαφών
Η μη επανενεργοποίηση των εγκαταλελειμμένων δημοτικών και στρατιωτικών αεροδρομίων
Οι καθυστερημένες αδειοδοτήσεις πεδίων προσγείωσης.

Ως προς τις εξελίξεις που αφορούν στην θεματική του αεροπορικού τουρισμού σημειώνουμε:

Την πιλοτική έναρξη λειτουργίας τριών περιφερειακών αεροδρομίων, της Αστυπάλαιας, της Μήλου και του Καστελόριζου, ως πεδίων προσγείωσης εκτός των ωρών λειτουργίας τους με εμπορικές πτήσεις. Πρόκειται για μια -από κοινού – πρωτοβουλία του Υπ. Υποδομών & Μεταφορών, του Υπ. Τουρισμού, της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, καθώς και των Δήμων Αστυπάλαιας, Καστελόριζου και Μήλου, με τη συνεργασία με την Aircraft Owners & Pilots Association – A.O.P.A. Hellas και την Hellenic Pilots Association. Η πρωτοβουλία δίνει νέα ώθηση στον αεροπορικό τουρισμό στη χώρα μας, αυξάνει το μεταφορικό έργο με ασφάλεια και ποιότητα, ενώ μπορεί να δώσει, εφόσον επεκταθεί, τη δυνατότητα διασύνδεσης περισσοτέρων νησιών που διαθέτουν περιφερειακά αεροδρόμια, οι προδιαγραφές των οποίων δεν μπορούν να υποστηρίξουν εμπορικές πτήσεις αεροπορικών εταιρειών. (Δελτίο Τύπου Γραφ. Υφυπουργού ΥΠΟΤ 25.7.2022).

Τη συνεργασία μεταξύ των Υπουργείων Υποδομών και Μεταφορών, Τουρισμού και της Υ.Π.Α. για μια σειρά θεμάτων θεμελίωσης του αεροπορικού τουρισμού, όπως του επανακαθορισμού των τελωνειακών περιορισμών, της απλούστευσης των διατυπώσεων του εντύπου 731, του επαναπροσδιορισμού του ωραρίου λειτουργίας των περιφερειακών αεροδρομίων, της επανεξέτασης αναφορικά με τα ανταγωνιστικά τέλη για την προσέλκυση πτήσεων της Γ.Α., με κοινό στόχο την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης και την διερεύνηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης του συγκεκριμένου θεματικού τουριστικού προϊόντος.

Την υπ΄ αριθ. 21747/23.01.2023 (Β’ 305) απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, με την οποία συστήνεται «ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ» με τακτικά μέλη της, μεταξύ άλλων, την Υφυπουργό Τουρισμού κ. Σοφία Ζαχαράκη και την Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Στρατηγικού Σχεδιασμού κ. Αθηνά Μπαμπάκου.

Αποστολή της είναι η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Ελλάδας, ώστε να καταστεί προορισμός αεροπορικού τουρισμού. Το αντικείμενο της Επιτροπής είναι η μελέτη και η υποβολή προτάσεων που θα αποτελούν την αφετηρία για την αξιοποίηση των αεροδρομίων της χώρας και την ενίσχυση του τουρισμού μέσω ιδιωτικών πτήσεων με μικρά αεροπλάνα. Τα νησιά μας θα συνδέονται με συχνότερα δρομολόγια αυξάνοντας έτσι το λεγόμενο island hopping.

Πιο συγκεκριμένα, αφορά:
🎯 τον σχεδιασμό και την ανάληψη πρωτοβουλιών για την ανάπτυξη, προώθηση, διάδοση και βελτίωση του αεροπορικού τουρισμού,
🎯 την αξιοποίηση και ενίσχυση των υποδομών περιφερειακών αεροδρομίων και πεδίων προσγείωσης και απογείωσης,
🎯 τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις για την εν γένει προώθηση του αεροπορικού τουρισμού στη χώρα μας.

✅ Η πρωτοβουλία σύστασης της Επιτροπής Αεροπορικού Τουρισμού, αποτελεί άλλο ένα παράδειγμα της στενής και αποτελεσματικής συνεργασίας της πολιτείας με φορείς της αγοράς, με σαφή κατεύθυνση την διαρκή παραγωγή προστιθέμενης αξίας για την ελληνική κοινωνία και την οικονομία.

Εκπρόσωποι αεροπορικών εταιρειών και σχετικών φορέων έχουν καταθέσει κατά καιρούς προτάσεις επισημαίνοντας την ανάγκη ανάδειξης του αεροπορικού τουρισμού και του αεραθλητισμού, έτι δε περαιτέρω και μέσω της αξιοποίησης τόσο της Γενικής Αεροπορίας και των Μικρών Αεροδρομίων όσο και των πεδίων προσγείωσης.

Eπίλογος

🎯 Κανείς δεν περισσεύει στην προσπάθεια αναβάθμισης του τουριστικού μας προϊόντος και την μετεξέλιξη του ελληνικού τουριστικού οικοσυστήματος. Τα επόμενα χρόνια, θα κληθούμε όλοι μας, να προσαρμοστούμε στις σύγχρονες ανάγκες και στις νέες προτεραιότητες. Στο Υπουργείο Τουρισμού πιστεύουμε ότι με τις συνέργειες και τις συμπράξεις έχουμε τη δυνατότητα να διαμορφώσουμε την ατζέντα για την πραγματική μεταμόρφωση του τουρισμού και τη μετάβαση στην επόμενη μέρα.

Είμαστε ανοικτοί σε προτάσεις, ενώ μας απασχολεί παράλληλα και η επενδυτική πλευρά του τουρισμού στη χώρα μας.

Η προσέλκυση νέων επενδύσεων αλλά και η συνεχής ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού τομέα, αποτελεί βασικό στόχο του αναπτυξιακού προγραμματισμού και της στρατηγικής του Υπουργείου Τουρισμού και βασική προϋπόθεση για την εκπλήρωση των στόχων σύγκλισης με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Άλλωστε η νέα εθνική στρατηγική για τον Τουρισμό υλοποιείται σε 4 βασικούς άξονες:

Την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την διευκόλυνση των επενδύσεων.
Τον συνεχή εμπλουτισμό του Τουριστικού Προϊόντος με την ανάπτυξη των Ειδικών & Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού.
Τη διασφάλιση της ποιότητας στις υποδομές και τις υπηρεσίες του Τουρισμού,
Την επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό με τη δημιουργία νέων και νέου τύπου θέσεων εργασίας.

Αναμένω με πολύ ενδιαφέρον λοιπόν τις τοποθετήσεις σας αλλά και τις ενδεχόμενες πρωτοβουλίες που θα προτείνετε στη Πολιτεία.

Σας ευχαριστώ.