Κυρίες και κύριοι,
Αγαπητοί φίλοι,
Χαίρομαι ιδιαίτερα που συμμετέχω στις εργασίες του αναπτυξιακού συνεδρίου της Διανέοσις «Ηλεία 2030 – Η Αρχαία Ολυμπία στο επίκεντρο» καθώς στο Υπουργείο Τουρισμού πιστεύουμε ότι με τις συνέργειες και τις συμπράξεις έχουμε τη δυνατότητα να διαμορφώσουμε την ατζέντα για την πραγματική μεταμόρφωση του τουρισμού και τη μετάβαση στην επόμενη μέρα.
Διότι οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας, η στροφή στη βιωσιμότητα, οι αλλαγές σε τομείς όπως η προσβασιμότητα, ο τουρισμός για άτομα με αναπηρία, ο ποιοτικός και βιώσιμος τουρισμός εν γένει είναι ένα εγχείρημα το οποίο μόνο με τις κοινές προσπάθειες όλων μας θα μπορέσει να επιτύχει.
Στην πατρίδα μας άλλωστε, ο τουρισμός αποτελεί ένα σημαντικό οικοσύστημα δημιουργίας εγχώριου εισοδήματος, ενώ διαθέτει και μια έντονη περιφερειακή διάσταση. Ως εκ τούτου, οι περιφερειακοί εμπλεκόμενοι φορείς (stakeholders) πρέπει να συμμετέχουν στην διαμόρφωση της τουριστικής αναπτυξιακής στρατηγικής.
Για την εξασφάλιση της αειφορίας της τουριστικής ανάπτυξης, αλλά και τη μεγιστοποίηση των ωφελειών τόσο των μόνιμων κατοίκων, όσο και των επισκεπτών των διαφόρων προορισμών, ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός και η δέσμευση όλων των εμπλεκομένων είναι απαραίτητη, κι αυτό είναι ακριβώς το σημείο όπου όλοι μαζί, ιδιωτικός τομέας, κεντρική κυβέρνηση και η τοπική αυτοδιοίκηση, μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά.
Στην προσπάθειά μας αυτή, πολύτιμα εργαλεία αποτελούν οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις και συγκεκριμένα η Επιτελική Δομή ΕΣΠΑ τομέα Τουρισμού (ΕΔΕΤΤ) καθώς και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) σε κρίσιμα για την τουριστική ανάπτυξη έργα.
Συγκεκριμένα, βασική προτεραιότητα στην εθνική στρατηγική Υπουργείου Τουρισμού είναι ο Θαλάσσιος Τουρισμός με την ευρύτερη του έννοια που περιλαμβάνει (1) τις Μαρίνες συνδυαστικά με (2) το Yachting και (3) τον Ναυταθλητικό/Καταδυτικό τουρισμό λαμβάνοντας υπόψη την προσπελασιμότητα των νησιών. Κατά το σχεδιασμό της νέας προγραμματικής περιόδου, η Επιτελική Δομή ΕΣΠΑ τομέα Τουρισμού (ΕΔΕΤΤ) θα προωθήσει από τις προτάσεις της για νέα έργα τα ακόλουθα:
- Πράσινες τουριστικές μαρίνες: ενθάρρυνση της ανάπτυξης νέων θαλάσσιων υποδομών (μαρίνες, καταφύγια, αγκυροβόλια), ενεργειακά αποδοτικών και αναβάθμιση των υφιστάμενων, σύμφωνα με τα νέα πράσινα και «έξυπνα» πρότυπα, με σκοπό την παροχή ολοκληρωμένων προϊόντων και υπηρεσιών στον σύγχρονο επισκέπτη και την κάλυψη των προηγμένων απαιτήσεων της αγοράς για τη διατήρηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας του σχετικού τουριστικού προϊόντος.
Παράλληλα θα συμβάλει αποφασιστικά το γεγονός ότι θα αξιοποιηθεί ένα σημαντικό μέρος (που αγγίζει σχεδόν το μισό) από τα 320 εκ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης στην αναβάθμιση των τουριστικών λιμένων που θα λειτουργήσει ενισχυτικά διάφορους τομείς του Θαλάσσιου Τουρισμού.
Ταυτόχρονα στοχεύοντας στην εξασφάλιση συνθηκών για τη βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση των ανά τη χώρα ειδικών τουριστικών υποδομών, με στόχο τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος ικανού να προσελκύσει επενδύσεις, αλλά και τις διατάξεις του Ν. 4442/16 για την επιτάχυνση αδειοδότησης επιχειρήσεων, θεωρήθηκε επιτακτική η ανάγκη προώθησης νομοθετικών ρυθμίσεων για την απλοποίηση και βελτιστοποίηση του πλαισίου δημιουργίας και λειτουργίας τουριστικών λιμένων.
H πρόσφατη ψήφιση τον Απρίλιο του 2022 του σχετικού θεσμικού πλαισίου στοχεύει στο να επιταχυνθούν σημαντικά οι σχετικές διαδικασίες χωροθέτησης, παραχώρησης και αδειοδότησης με τελικό στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας μας στον τομέα των υποδομών θαλάσσιου τουρισμού.
Συγκεκριμένα και ως προς τον Ν. 2160/1993 προχωρήσαμε σε επιμέρους βελτιώσεις οι οποίες θα αυξήσουν την ευελιξία και την ταχύτητα των διαδικασιών, με ταυτόχρονη έμφαση στην αναπτυξιακή παράμετρο στα πλαίσια της Νέας Εθνικής Στρατηγικής για τον Τουρισμό.
Μεταξύ άλλων προωθήθηκαν οι παρακάτω αλλαγές στο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε και δημοσιεύτηκε ήδη ως Ν. 4926/22:
• Απλοποίηση αδειοδότησης (μετάβαση σε καθεστώς έγκρισης λειτουργίας νόμου 4442/2016)
• Θέσπιση διαδικασίας νομιμοποίησης για υφιστάμενες τουριστικές λιμενικές εγκαταστάσεις
• Δυνατότητα αύξησης υπό προϋποθέσεις του συντελεστή δόμησης εντός των χωροθετημένων τουριστικών λιμένων με το Ν. 2160/1993.
Πιο συγκεκριμένα πλέον παρέχεται η δυνατότητα προκήρυξης της διαγωνιστικής διαδικασίας για την παραχώρηση τουριστικού λιμένα και σύναψη της σύμβασης παραχώρησης σε χρονικό σημείο πριν από την χωροθέτηση και την ολοκλήρωση των έργων.
Εξασφαλίζεται με αυτό τον τρόπο, η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη υλοποίηση των projects υψηλής αξίας με χερσαία ζώνη άνω των 90.000τμ αφού με τον παραπάνω τρόπο προσδοκάται η προσέλκυση εντονότερου ενδιαφέροντος από τους επενδυτές.
Επιπλέον λαμβάνεται μέριμνα ώστε η χορηγούμενη δυνατότητα νομιμοποίησης υφιστάμενων εγκαταστάσεων, να μην οδηγήσει σε καταστρατήγηση της νομοθεσίας για αυτό προβλέπεται τρίμηνη προθεσμία από την δημοσίευση.
Πρόκειται για μια ρύθμιση που συνδυάζει την φιλοεπενδυτική κατεύθυνση του νομοσχεδίου με την ανάληψη πρωτοβουλίας για την ταχύτερη δυνατή ολοκλήρωση όλων των προαπαιτούμενων
- Θαλάσσιος τουρισμός – yachting: Οι ελληνικές θάλασσες παρουσιάζουν παγκόσμια ιδιαιτερότητα από πλευράς μορφολογίας των ηπειρωτικών ακτών της και πληθώρας μικρών διάσπαρτων νησιών, διαμορφώνοντας τις ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη της ιστιοπλοΐας και της θαλάσσιας περιήγησης, παρέχοντας στους λάτρεις του yachting την ευκαιρία να το συνδυάσουν με τους θελκτικούς προορισμούς της νησιωτικής Ελλάδας.
- Ναυταθλητικός τουρισμός αποτελεί διεθνώς μια αναπτυσσόμενη και δυναμική μορφή θεματικού τουρισμού, απόλυτα φιλική προς το περιβάλλον και συνυφασμένη με τις γεωγραφικές και οικοπολιτισμικές ιδιαιτερότητες της νησιώτικης πραγματικότητας, παράδοσης και ζωής.
Παράλληλα η ενίσχυση από το Ταμείο Ανάκαμψης του «Καταδυτικού και υποβρύχιου τουρισμού» που βρίσκεται σε ευθυγράμμιση με τις αρχές της Γαλάζιας Ανάπτυξης και αφορά στην προστασία και προώθηση του υποβρύχιου περιβάλλοντος και την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων (φυσικών και πολιτιστικών) που έχει η χώρα με βάση τις αρχές της αειφορίας θα βελτιώσει το συνολικό τουριστικό προϊόν της Χώρας με την ενίσχυση της διαφοροποίησής του και την ανάπτυξη προϊόντων ειδικού ενδιαφέροντος.
Κυρίες και κύριοι,
Η Αρχαία Ολυμπία, η γενέτειρα των Ολυμπιακών Αγώνων, δεν διακρίνεται μόνο για τον αρχαιολογικό της πλούτο και τη μεγάλη πολιτιστική της κληρονομιά αλλά και το εκπληκτικό φυσικό περιβάλλον που την περιβάλλει. Αξίζει το ενδιαφέρον που δείχνουν χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο για αυτή, καθώς μπορεί να συνδυάσουν την Ιστορία με διακοπές που θα τους μείνουν αξέχαστες.
Ενδεικτικά αναφέρω τα λουτρά Καϊάφα, την παραλία της Ζαχάρως, τη Χρυσή Ακτή Κυλλήνης, τις υπέροχες παραλίες Καλαμιά, Λουτρά, Αρκούδι, Σκαφιδιά, όπως και τον επιβλητικό ποταμό Αλφειό, αλλά και τη Γλύφα, καθώς και το Επιτάλιο.
Η Δυτική Ελλάδα αποτελεί αναπτυσσόμενο τουριστικά προορισμό με σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης, εστιάζοντας στο Ήλιος & Θάλασσα και την κρουαζιέρα, αξιοποιώντας παράλληλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα στον Πολιτιστικό & Θρησκευτικό τουρισμό, στα εναλλακτικά θεματικά προϊόντα (Οικοτουρισμός, Αγροτουρισμός, Αθλητικός τουρισμός).
Συγκεκριμένα τα μεγάλα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής διανοίγουν σημαντικούς δρόμους για την προτεραιοποίηση συγκεκριμένων ειδικών, ήπιων και υψηλού επιπέδου μορφών τουρισμού όπως:
· Θαλάσσιου και παράκτιου τουρισμού (Διανέοσις, 139, 144). Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην πραγματοποίηση ολοκληρωμένων τουριστικών παρεμβάσεων όπως η λειτουργία υδατοδρομίων προκειμένου να επιτευχθεί η σύνδεση της ενδοχώρας με το Κατάκολο και την Κυλλήνη. Παράλληλα, προτεραιότητα πρέπει να αποτελέσουν ο εκσυγχρονισμός των υπαρχουσών εγκαταστάσεων, καθώς και η αναβάθμιση της οδικής και σιδηροδρομικής σύνδεσης με το αρχαιολογικό σύμπλεγμα της Αρχαίας Ολυμπίας (Διανέοσις, 2021:144).
· Πολιτιστικού τουρισμού με επίκεντρο την περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας, αλλά και την περαιτέρω προβολή και άλλων περιοχών αρχαιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος όπως της Αρχαίας Ήλιδας και του ναού του Επικούρειου Απόλλωνα. Ο συγκεκριμένος άξονας μπορεί να αποτελέσει πόλο ανάπτυξης συνδυαστικών τουριστικών προϊόντων (συνδυασμός πολιτιστικού και περιπατητικού και ποδηλατικού τουρισμού).
· Οικοτουρισμού, ορεινού τουρισμού και τουρισμού δραστηριοτήτων (πεζοπορικού, ποδηλατικού) στην ενδοχώρα και σε συγκεκριμένες περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (π.χ. λίμνη Καϊάφα). Η βελτίωση των ποδηλατικών υποδομών (π.χ. σήμανση) και προβολή των υπαρχουσών πεζοπορικών και ποδηλατικών διαδρομών και μονοπατιών καθώς και η δημιουργία καινούργιων μπορεί να συμβάλλει στην προσέλκυση πολυάριθμων επισκεπτών.
· Αγροτουρισμού, γαστρονομικού τουρισμού και οινοτουρισμού. Αξιοποιώντας την πλούσια γεωργική, γαστρονομική και οινική κληρονομιά της περιοχής και αναπτύσσοντας συνέργειες μεταξύ του τριτογενούς τομέα και του τουρισμού όπως παραδείγματος χάρη την προώθηση τοπικών προϊόντων στις τοπικές ξενοδοχειακές μονάδες, την ανάπτυξη σχετικών διαδρομών (αμπέλου, ελιάς) αλλά και την στήριξη των αγροτικών δραστηριοτήτων που μπορούν να αξιοποιηθούν σε τουριστικό επίπεδο (παραδοσιακές τεχνικές, καλλιέργεια προϊόντων ονομασίας προέλευσης κ.α.) είναι δυνατή η περαιτέρω ανάπτυξη των εν λόγω ειδικών μορφών τουρισμού.
· Ιαματικού τουρισμού με αναβάθμιση και επέκταση των υποδομών καθώς και προβολή.
· Θρησκευτικού – Προσκυνηματικού τουρισμού: ανάδειξη των σημαντικών θρησκευτικών μνημείων της Ηλείας τόσο με στόχο την προσέλκυση ομόδοξων τουριστών όσο και την ανάπτυξη τουριστικών προϊόντων που αναδεικνύουν την ευρεία ιστορική παράδοση της περιοχής.
· Συνεδριακού: η ύπαρξη του Συνεδριακού Κέντρου ΣΠΑΠ Αρχαίας Ολυμπίας αποτελεί ένα εξαιρετικό πλεονέκτημα το οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει αξιοποιηθεί πλήρως.
H Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας διαθέτει όλους τους απαραίτητους πόρους για να προσφέρει μια ολοκληρωμένη τουριστική εμπειρία τόσο συνολικά, όσο και συγκεκριμένα στην Π.Ε. Ηλείας.
Η κατηγοροποίηση παράκτιων περιοχών με τουριστικό ενδιαφέρον, με έντονες οικιστικές και τουριστικές πιέσεις είναι: (α) η παράκτια περιοχή Πύργου – Αρχαίας Ολυμπίας – Δ. Ήλιδας – Αρχαίας Ήλιδας και (β) η παράκτια περιοχή ΔΕ Κάστρου Κυλλήνης και Δ. Πηνειού.
Για αυτή την κατηγορία περιοχών ισχύουν επιπλέον οι παρακάτω κατευθύνσεις:
- Ο κατά προτεραιότητα ταχύρρυθμος σχεδιασμός των περιοχών αυτών (α) είτε μέσω τοπικών πολεοδομικών σχεδίων με ειδικότερους όρους και περιορισμούς, (β) είτε μέσω διαχειριστικών σχεδίων για κάθε περιοχή, (γ) είτε μέσω της θεσμοθέτησης ειδικών μελετών ανάπτυξης – αναβάθμισης των παραγωγικών δραστηριοτήτων και προστασίας του περιβάλλοντος των περιοχών αυτών,
- η κατά προτεραιότητα θεσμοθέτηση των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων των Δήμων ή Δ.Ε. που ανήκουν οι περιοχές αυτές και
- η θέσπιση ειδικού καθεστώτος προστασίας για ορισμένες απ’ αυτές τις περιοχές.
Αγαπητοί φίλοι,
Η ανθεκτικότητα του τουριστικού οικοσυστήματος μας βρίσκεται στο επίκεντρο του εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού. Κι αυτό γιατί, αν και είναι αδύνατο να προβλέψουμε από πού θα προέλθει η επόμενη κρίση, είναι σημαντικό να αντλήσουμε διδάγματα από την τρέχουσα περίοδο και να προβούμε σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων που σχετίζονται με τον τουρισμό.
Συνεπώς η ενίσχυση της ανθεκτικότητας στην τουριστική ανάπτυξη συνίσταται, καταρχάς στην κατανόηση και τον εντοπισμό των κινδύνων που απειλούν τον τουριστικό τομέα και κατά δεύτερον στην ανάλυση των δυνητικών επιπτώσεών τους για προορισμούς και επιχειρήσεις, προκειμένου να διατηρηθεί, αλλά και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητά τους.
Kαι για να γίνω πιο συγκεκριμένη, μελέτη του ETC (2018) έδειξε ότι η κλιματική αλλαγή απειλεί περισσότερο περιοχές με σημαντική τουριστική ανάπτυξη, όπως η Μεσόγειος, έναντι περιοχών όπως η Δυτική και Βόρεια Ευρώπη και ο Καναδάς (ETC 2018).
Αν και ο χειμερινός τουρισμός επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή, οι χώρες αυτές μπορούν καλύτερα να ανταπεξέλθουν στην αναγκαία προσαρμογή και επιπλέον υπάρχουν ευκαιρίες ανάπτυξης σε άλλους τομείς. Αντίθετα, σε χώρες της Μεσογείου – και κυρίως στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία – παρουσιάζεται υψηλός κίνδυνος για τον τουρισμό λόγω της κλιματικής αλλαγής (ETC 2018).
Οι ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών και οι συχνοί και παρατεταμένοι καύσωνες είναι πιθανό πως θα οδηγήσουν σε μείωση των ροών προς τα αστικά τουριστικά κέντρα των Μεσογειακών χωρών εντείνοντας τον ανταγωνισμό με τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και της Σκανδιναβίας (European Trade Union Confederation, 2020:25).
Μελέτη σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Πελοπόννησο (Angra and Sapounztaki 2019) έδειξε ότι η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επιδράσει σημαντικά στην περιφέρεια Πελοποννήσου τα επόμενα χρόνια. Ενδεικτικά αναφέρονται:
• τα έτη 2021–2050 ο αριθμός των πολύ ζεστών ημερών αναμένεται να φτάσει τις 20 στη νότια Πελοπόννησο
• αντίστοιχα, τα έτη 2021-2050 θα μειωθούν οι μέρες παγετού κατά 10–15
• πολλές περιοχές θα επηρεαστούν από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και την αλάτωση του υδροφόρου ορίζοντα. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας αναμένεται να απειλήσει τις λιμενικές υποδομές, να προκαλέσει διάβρωση στις ακτές, να ενισχύσει τις πλημμύρες. Επίσης θα επηρεάσει τις ακτές της δυτικής Πελοποννήσου. Η άνοδος της θερμοκρασίας θα επηρεάσει τα αστικά κέντρα και τους τουριστικούς προορισμούς.
Προκειμένου, λοιπόν, να αναλάβουμε την ευθύνη για να αποτρέψουμε την καταστροφή που προκαλείται από την τριπλή κρίση (α) της κλιματικής αλλαγής, (β) της ρύπανσης και (γ) της απώλειας της βιοποικιλότητας, η ανάγκη για καθαρές μορφές ενέργειας και πράσινες τεχνολογίες αποτελεί πλέον κοινό τόπο.
Η χώρα μας συμμετέχει σταδιακά και ενεργά σ’ αυτήν τη μετάβαση. Η δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ο ενεργειακός μετασχηματισμός, η αξιοποίηση των αποβλήτων, η ανακύκλωση μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για την αειφόρο ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Πόσω δε μάλλον όταν το μέλλον του τουρισμού είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το σεβασμό στο περιβάλλον καθώς o φυσικός και πολιτιστικός πλούτος της πατρίδας μας στηρίζει διαχρονικά το τουριστικό μας οικοσύστημα.
Τούτων λεχθέντων, για την Ηλεία και ευρύτερα την Πελοπόννησο προτείνεται:
- Οι ίδιοι οι εταίροι του τουρισμού να μετρήσουν τις επιπτώσεις και να επενδύσουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ETC 2018, 8).
- Επίσης, να επαναπροσδιορισθεί η αντίληψή μας για την τουριστική ανάπτυξη, ώστε να μην βασίζεται πλέον στη μεγάλη ροή των εισερχόμενων τουριστών και να αναπτυχθεί η κατάλληλη στρατηγική ώστε οι επισκέπτες α) να μένουν στην περιοχή που επισκέπτονται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, β) να επισκέπτονται περιοχές περισσότερο κοντά στο σπίτι τους και γ) οι προορισμοί να προσελκύουν τουρίστες υψηλότερων εισοδηματικών κατηγοριών (ETC 2018, 30).
- Να τεθούν συγκεκριμένοι και πραγματοποιήσιμοι στόχοι αναφορικά με την από-ανθρακοποίηση όλων των υπο-κλάδων του τουριστικού οικοσυστήματος (αεροπορικές, θαλάσσιες και οδικές μεταφορές, καταλύματα κ.ά.). Μέσα στο ίδιο πλαίσιο εγγράφεται και η ανάπτυξη συνεργασιών με την τουριστική βιομηχανία με στόχο την εγκατάσταση συστημάτων μέτρησης των εκπομπών (ETC 2018, 30).
Είναι σαφές, κυρίες και κύριοι, ότι η ενσωμάτωση των αρχών και των πρακτικών της βιωσιμότητας είναι, λοιπόν, ζήτημα δημιουργίας ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και ανάπτυξης του τουρισμού στη χώρα μας και ως εκ τούτου αποτελεί βασική προτεραιότητά μας.
Μπορούμε όλοι να κάνουμε φιλικές προς το περιβάλλον επιλογές που θα καταλήξουν στην προστασία των εύθραυστων οικοσυστημάτων μας, στην αλλαγή που τόσο χρειαζόμαστε.
Έχουμε άλλωστε την υποχρέωση να παραδώσουμε στα παιδιά μας ένα περιβάλλον το οποίο δεν θα είναι χειρότερο από αυτό το οποίο παραλάβαμε εμείς από τους γονείς μας.
Σας ευχαριστώ.
